1. O ASERTYWNOŚCI

    

   Definicja asertywności

2. 1. Asertywność jest postawą, przejawiającą się w jasnym, szczerym, stanowczym wyrażaniu swojego „Ja” oraz w ochronie jego fizycznych i psychologicznych granic przed niepożądanymi zachowaniami ze strony innych.
   2. Jak każdą postawę wobec innych, asertywność scharakteryzować można jako system trzech współzależnych elementów:
      • elementu poznawczego: sądów, przekonań, założeń, opinii na temat osób, których dotyczy postawa i relacji łączącej z nimi
      • elementu afektywnego: emocjonalnego ustosunkowania do tych osób
      • elementu behawioralnego: przejawianych wobec nich form zachowania związanych z ekspresją lub ochroną „Ja”
   3. Zachowania asertywne wiążą się z szeregiem umiejętności, takich jak:
      • wyrażania własnych opinii i ocen z uznaniem prawa innych do odmiennego zdania
      • wyrażanie własnych emocji jasno i wprost
      • wytyczania swoich granic psychologicznych (informowanie, na co wyraża zgodę w kontaktach z innymi, a na co nie)
      • obrona tych granic (stanowcze reagowanie w przypadku łamania ustalonych zasad);
      • demaskowanie aluzji (czyli radzenie sobie z komunikatami nie wprost)
      • umiejętność radzenia sobie w przypadku częściowo uzasadnionych pretensji ze strony innych
      • przyjmowanie informacji zwrotnych lub odmowa ich przyjęcia
      • wyrażanie zgody na przyjmowanie pochwał bez zakłopotania
3. 1. Osoba, która ma opanowane asertywne „techniki” (element behawioralny), ale nie są one zharmonizowane z jej przekonaniami (element poznawczy) i emocjami (element afektywny), jest odbierana jako niespójna lub skłonna do manipulacji
4. Rozwijaniu postawy asertywnej służy:
   • poddawanie refleksji kwestii praw osobistych oraz własnych sądów na temat innych
   •  zmiana  nastawień, które uruchamiają zachowania impulsywne lub manipulacyjne
   • rozwijanie umiejętności rozpoznawania swoich uczuć w różnych sytuacjach i traktowania ich jako ważnego sygnału w podejmowaniu decyzji o własnych działaniach, zamiast prostego ulegania im
5. Osoba asertywna nie musi uciekać się do złośliwości, siły, słownej agresji czy manipulacji. Postawa asertywna jest wyjściem poza postawę agresywną, manipulacyjną czy uległą.
6. Ramy przekonań asertywnej postawy i postaw nie-asertywnych

Przyczyny braku asertywności

Przyczyny braku asertywności tkwią korzeniami w dzieciństwie i w sposobach wychowania. Na to, jacy jesteśmy, jak reagujemy mają wpływ relacje z ważnymi osobami, wydarzenia, różne oddziaływania z przeszłości.

Do asertywnego reagowania potrzebna jest stabilność emocjonalna i spokojna pewność siebie. Na drodze rozwoju dziecko w naturalny sposób określa swoją odrębność mówiąc „Nie”, „Ja nie chcę”, „Chcę”. Jeśli jego granice są szanowane, a potrzeby psychiczne właściwie zaspokajane, dziecko ma możliwość dokonywania odpowiedniej samooceny, to w życiu dorosłym raczej nie będzie musiało się uczyć asertywności.

Jeśli natomiast doświadczy braku akceptacji, odrzucenia, krytykowania, zawstydzania lub przeciwnie- nadmiernej ochrony i idealizowania, jest duże prawdopodobieństwo, że jego zachowania będą uległe lub agresywne.

Niezaspokojone w dzieciństwie potrzeby emocjonalne często stają się podstawową perspektywą, przez którą oglądamy świat i relacje z innymi już w dorosłym życiu.

Jedną z podstawowych potrzeb emocjonalnych jest potrzeba bezpieczeństwa. Dzieci często odczuwają różnego rodzaju lęki i nie potrafią sobie z nimi samodzielnie poradzić. Niektórzy rodzice i nauczyciele zamiast koić te lęki, jeszcze je podsycają, zastraszając dzieci (licząc na to, że ze strachu będą grzeczne i posłuszne). W ten sposób przyczyniają się do tego, że dziecko staje się lękliwe, nieśmiałe i niepewne siebie.

Z potrzebą bezpieczeństwa wiąże się potrzeba akceptacji. Gdy nie odczuwamy akceptacji ważnych osób- czujemy się zagrożeni. Dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego dziecko potrzebuje bezwarunkowej akceptacji- po prostu za to, że jest. Dzięki takiej postawie rodzice uczą dziecko akceptować siebie i budować poczucie własnej wartości. Często jednak dzieje się tak, że dziecko jest akceptowane warunkowo, za coś, najczęściej wtedy, gdy spełnia oczekiwania rodziców. Często te oczekiwania nie są możliwe do spełnienia i rodzi to w dziecku poczucie winy, frustrację i negatywne przekonania na swój temat.

Sytuacje, jakich doświadczamy w pierwszych latach życia, poziom zaspokojenia poczucia bezpieczeństwa i akceptacji, pozostają w nas pod postacią zachowań np. sposobów, w jaki wchodzimy relacje z innymi. Często nie wiążemy tego z przeszłością, wiele doświadczeń zostaje wypartych do nieświadomości. Jednak fakt, na ile byliśmy doceniani, szanowani, akceptowani, wpływa na nasze wyobrażenia o nas samych, na poczucie własnej wartości i później na poziom samorealizacji.

Jednak nawet jeśli potrzeby emocjonalne nie były kiedyś zaspokojone w wystarczający sposób to warto w życiu dorosłym dać sobie szansę na uzupełnienie tych braków, zbudowanie poczucia własnej wartości i zmianę postawy w relacjach z innymi na asertywną.

Psycholog Poznań - Centrum Psychoterapii Poznań - Psychoterapeuta Poznań